Op 17 november 2022 spreken we met Rianne Nieuwhoff-Kok, MESO-verpleegkundige vanaf het eerste uur in Tiel. Het is heerlijk spreken met Rianne en het is heel invoelbaar dat dit voor de ouderen waarmee Rianne werkt ook zo moet zijn. Rianne heeft een rustig karakter, neemt de tijd voor de ouderen en hun naasten om een zo goed mogelijk beeld van de situatie te vormen. Wie is de oudere, hoe is het voor de mantelzorger, wat zijn in deze situatie aspecten die bij kunnen dragen aan wat voor deze oudere ‘kwaliteit van leven is’?
Als we Rianne vragen waarom ze een goede MESO-verpleegkundige is, neemt ze de tijd én legt ze de haar zo kenmerkende bescheidenheid aan de dag. Om vervolgens toch tot een mooie beschrijving van haar werk te komen.
“Ik heb oog voor de patiënt, want die probeer ik centraal te stellen. Dat is niet altijd gemakkelijk. We maken nog wel eens mee dat patiënten terughoudend zijn om (delen van) het zorgbehandelplan te volgen. We hebben best veel ouderen binnen MESO-zorg die zorg lijken te mijden. Dan is het de kunst om echt achter de (verborgen) behoefte en de reden van die mijding van de patiënt te komen. Dat moet je afwegen of thuis wonen nog veilig kan, of het voor de mantelzorger nog te doen is en welke crises je moet proberen af te wenden. Je weet niet meteen of je mee moet gaan in de afwijzing of dat je toch moet proberen te stimuleren. De patiënt heeft immers vaak geen inzicht en kan de mogelijkheden ook lang niet altijd meer goed wegen. Ik vind dat één van de meest lastige dingen binnen MESO. Als wijkverpleegkundige keek ik heel sec naar hulp bij wassen en douchen bijvoorbeeld. Soms moest je breder kijken maar dat was niet de hoofdinsteek. Ik kan binnen MESO vanaf het begin veel breder kijken, meer aandacht geven aan psychosociale aspecten, aan (contact met) fysio en ergo. Je krijgt binnen MESO een veel duidelijker beeld van iemand, van zijn problemen, van zijn achtergrond, hoe die over dingen denkt, wat die zou willen. Soms weet je dat na één gesprek, soms verderop in het traject. En dat betekent dat je beter passende zorg kunt leveren en meer effect kunt bereiken.”
Toen Rianne begon was ze nog niet gekwalificeerd als geriatrieverpleegkundige. Inmiddels heeft ze de opleiding afgerond. We vroegen haar hoe ze nu met deze extra kwalificatie op zak terug kijkt op de startperiode. “Ik snapte de randvoorwaarde wel maar ik denk dat ik me ook in het begin al wel goed kon redden met de ervaring die ik al had. Nu ik meer ervaring én de opleiding heb gevolgd, heb ik misschien wel een steviger basis. Ik hoor van de SO terug dat ik zekerder over kom. Ik heb, ook vanwege de samenwerking met de SO, meer specifiekere kennis. Toch kan ik niet per se zeggen dat ik het zonder deze opleiding niet goed genoeg had gedaan. Ervaring kan soms even belangrijk zijn.
Als je net van de opleiding komt, als HBO V, dan is MESO misschien te lastig. Maar als je al een paar jaar coördineert, zoals de wijkverpleegkundige, dan zou het wel kunnen.”
We vroegen haar wat ze op basis van die ervaring nog meer in huis had dat haar bij de start MESO in Tiel heeft geholpen? “Ik werkte al paar jaar in Tiel en kende al allerlei mensen. Ik had al een heel netwerk en ik wist al waar ik moest zijn. Als ik die voorsprong niet had gehad was het minder gemakkelijk geweest, zeker omdat we ook midden in Coronatijd zaten en alles op afstand moest. Dan is het moeilijker om de juiste mensen te vinden en we konden niet zomaar de boer op.
Als je dat laatste niet van nature doet moet je wel bereid zijn dat te ontwikkelen, of samenwerken met een collega die er heel gemakkelijk op af gaat.”
We staan stil bij het belang van samenwerking en communicatie binnen én buiten het team. Rianne bevestigd het belang van die twee aspecten. Eerst maar binnen het team: “Het is belangrijk, zeker in zo’n klein team als in Tiel, dat je goed op elkaar ingespeeld bent, dat je elkaar begrijpt en goed communiceert. Je hebt samen de verantwoordelijkheid voor de patiënt, dat moet je goed doen. De ene keer spar je met je collega verpleegkundige, de volgende keer met de SO. In de geriatrieopleiding is daar ook wel aandacht voor geweest, communicatie en gespreksvoering, natuurlijk ook voor wat betreft het contact met de patiënt en mantelzorger.”
Tiel heeft nogal wat wisselingen in de teamsamenstelling gehad. “En ja, dan moet je elke keer weer een beetje opnieuw beginnen. Maar dat is niet alleen binnen het MESO-team zo, dat is over de hele linie in zorg het geval. De banen liggen voor het oprapen, dus mensen vertrekken sneller. En dan moet je gewoon weer zoeken naar de juiste harmonie en de juiste samenwerking.”
Op onze inbreng dat we ons kunnen voorstellen dat dat niet altijd makkelijk is, reageert Rianne zoals we haar kennen. Nuchter en ogenschijnlijk een beetje gelaten. En toch is dat niet de juiste omschrijving. Zeker, nuchter is ze, maar de gelatenheid is meer een vorm van ‘stille moed’. Rianne is iemand die stug doorgaat met wat in haar ogen belangrijk is. En dat is de patiënt – en als dat nodig is – de mantelzorger op nummer 1. Ze laat zich niet afleiden door zaken die niet of nauwelijks beïnvloedbaar zijn, maar doet wat belangrijk is, ook als dat niet altijd even gemakkelijk is.
“Of ik makkelijk met tegenslag om ga? Ik neem het zoals het komt.”
Op dit punt staan we stil bij wat Rianne ons eerder vertelde over haar vakantie-invulling, een vorm die ons beide onbekend was maar zeker iets waar je moed en uithoudingsvermogen voor nodig hebt. Je moet tegen een stootje kunnen en als het tegenzit een praktische oplossing kiezen. We begrijpen steeds beter waarom Rianne hier plezier aan beleeft: de carbage run[1]. “Dat doe ik samen met mijn man, alleen zou ik er niet aan beginnen.” En dat geldt misschien ook wel voor MESO-zorg: je hebt met complexe problematiek te maken, schrijnende situaties soms en juist omdat je het dan samen kunt doen, zie je oplossingen. “Ik heb nu ook weer een paar moeilijke casussen, ik zit eerst in mezelf te stoeien hoe ik dit nou goed kan aanpakken en zoek de SO, de collega verpleegkundige of bijv. de casemanager op om te sparren, of om een beetje te duwen voor een hoger plekje op de wachtlijst. Je zou zo graag willen dat mensen beter begrijpen wat het probleem is en met hen kijken wat ze zelf en met hulp van anderen kunnen doen om verbetering of minder sterke achteruitgang voor mekaar te krijgen. Het is soms zo complex.”
N.a.v. de vraag wat Rianne het moeilijkst vindt aan MESO-zorg geeft ze aan dat de tijd je vaak inhaalt, dat de achteruitgang soms snel kan inzetten. Dat je soms veel te lang op passende zorg moet wachten. Of dat je goede mogelijkheden ziet maar dat je de patiënt niet voldoende mee kunt krijgen in het zorgplan. “Soms hoor je dat de patiënt 6 dagen per week op bed ligt en niemand ziet, dan wil je iets betekenen. Of dat het netwerk er onder lijdt en huilend aan de telefoon hangt, daar wil je dan graag iets meer voor doen. Misschien is dat wel het moeilijkst, als de mantelzorger wanhopig is. Dat je indicaties nodig hebt – waar allerlei regels en bureaucratie om heen hangt – en het soms wel twee maanden duurt voordat je alle potjes geld bij mekaar heb. Dan heb je net iemand gemotiveerd, moet je twee maanden wachten en dan is de motivatie weer weg.”
We staan stil bij de vraag of het denkbaar is dat het voor iemand oké is om die zes dagen per week op bed en in afzondering door te brengen? “Dat is moeilijk voorstelbaar maar je moet het toch onderzoeken. Je moet op zoek naar de echte behoefte van de oudere, die is soms verborgen. Je moet je eigen oordeel over wat ‘kwaliteit van leven’ is op zij kunnen zetten. Het is elke keer weer een puzzeltje.”
We sluiten een mooi gesprek af met de woorden van Rianne dat ze hoopt dat deze vorm van zorg beschikbaar blijft, misschien in een 2.0 versie en dat zij dit waardevolle werk graag wil blijven doen. Het laatste woord is voor Rianne: “Topresultaten kun je lang niet altijd behalen, je moet de voldoening uit kleine stapjes kunnen halen.”
[1] https://www.carbagerun.nl/ “’s Werelds grootste en gekste road trip, in een oud barrel”
Petra Nas en Ien van Doormalen
Projectleiders